U odraslih se uzima uzorak krvi iz vene.

U novorođenčadi se uzorak krvi često prikuplja tako što se djetetu ubode peta i sakupi nekoliko kapi krvi u malu cijev.

Neinvazivna tehnologija dostupna je u nekim zdravstvenim ustanovama, koje mogu mjeriti bilirubin pomoću instrumenta postavljenog na kožu (transkutani bilirubinometar).

Priprema za test nije potrebna.

Cijena testa bilirubina u LABOS laboratoriji iznosi:

• Ukupni bilirubin 5KM
• Direktni bilirubin 5 KM
• Indirektni bilirubin 5 KM

Eritrociti se normalno razgrađuju oko 120 dana, nakon cirkulacije u krvi. Bilirubin nastaje raspadom jetre i recikliranjem starih krvnih zrnaca.

Laboratorijskim testovima mogu se mjeriti ili procijeniti dva oblika bilirubina:

• Nekonjugirani bilirubin koji nastaje oslobađanjem hema iz hemoglobina. Proteini ga prenose u jetru. U jetri su šećeri vezani (konjugirani) za bilirubin, pa tako nastaje konjugirani bilirubin.
• Konjugirani bilirubin ulazi u žuč i prolazi iz jetre u tanko crijevo, gdje ga bakterije dalje razgrađuju i na kraju eliminiraju u stolici. Tako proizvodi razgradnje bilirubina daju stolici karakterističnu smeđu boju. Normalno, nivo konjugiranog bilirubina u krvi je vrlo nizak.

Test bilirubina uključen je u prošireni panel i panel jetre, koji se često koriste kao opći zdravstveni pregledi. Obično se početnim testom mjeri ukupni nivo bilirubina (nekonjugiran plus konjugirani bilirubin).

Ako se poveća ukupni nivo bilirubina, laboratorija može upotrijebiti drugi test za otkrivanje oblika bilirubina topivih u vodi, koji se naziva “direktni” bilirubin.

Test direktnog bilirubina daje procjenu količine prisutnog konjugiranog bilirubina.

Oduzimanje nivoa direktnog bilirubina od ukupnog bilirubina pomaže u procjeni “indirektnog” nivoa nekonjugiranog bilirubina.

Mala količina (otprilike 250 do 350 miligrama, ili oko 4 miligrama po kilogramu tjelesne težine) bilirubina proizvodi se dnevno u normalne zdrave odrasle osobe. Većina bilirubina (70%-90%) dolazi iz oštećenih ili razgrađenih eritrocita, a preostala količina dolazi iz koštane srži ili jetre. Obično se male količine nekonjugiranog bilirubina oslobađaju u krv, ali gotovo nije prisutan konjugirani bilirubin.

Ako se nivo bilirubina poveća u krvi, osoba može imati žutu boju kože i/ili žute bjeloočnice.

Test bilirubina može se koristiti kao dio proširenog panela tokom rutinskog zdravstvenog pregleda za procjenu zdravlja Vaše jetre. Može se koristiti i sam ili kao dio jetrenog panela, kako bi se lakše utvrdio uzrok žutice i/ili pomoglo u dijagnosticiranju stanja poput bolesti jetre, hemolitičke anemije i začepljenja žučnih kanala.

Kod odraslih i starije djece, bilirubin se mjeri prilikom:

• Dijagnosticiranja i/ili praćenja bolesti jetre i žučnih kanala (npr. ciroze, hepatitisa ili žučnih kamenaca) i
• Procjene osoba sa bolesti srpastih ćelija ili drugim uzrocima hemolitičke anemije; ti ljudi mogu imati epizode/krize, prilikom kojih se uništi veliki broj crvenih krvnih zrnaca (eritrocita) i poveća nivo bilirubina.

U novorođenčadi sa žuticom, bilirubin se koristi za razlikovanje uzroka žutice u:

• Fiziološkoj žutici novorođenčeta, kao i u hemolitičkoj bolesti novorođenčeta povećava se samo nekonjugirani (indirektni) bilirubin;
• Rijetkim slučajevima, oštećenje jetre novorođenčeta uslijed neonatalnog hepatitisa i bilijarne atrezije, povećat će konjugirani (direktni) bilirubin i nekonjugirani (indirektni) bilirubin. Oni će često pružiti prve dokaze da je prisutno jedno od ovih rijetkih stanja.

Važno je da se povišeni nivo bilirubina u novorođenčeta identificira i brzo liječi. Pretjerani nekonjugirani bilirubin oštećuje moždane ćelije u razvoju. Posljedice ovog oštećenja uključuju mentalnu retardaciju, smetnje u učenju i razvoju, gubitak sluha, probleme s kretanjem očiju i smrt.

Zdravstveni radnik može naručiti bilirubinski test zajedno s drugim laboratorijskim pretragama ili ako imate znakove i simptome oštećenja ili bolesti jetre, kao što su:

• Žutica;
• Tamni urin boje jantara;
• Mučnina/povraćanje;
• Bol u trbuhu i/ili otok;
• Umor i opća slabost koji često prate hronične bolesti jetre.

Nivo bilirubina može se odrediti i ako imate:

• Historiju konzumiranja velikih količina alkohola;
• Znakove i simptome toksičnosti lijeka;
• Znakove i simptome izloženosti virusu koji uzrokuje hepatitis.

Mjerenje i praćenje bilirubina u novorođenčadi sa žuticom smatra se standardnom medicinskom njegom.

Testovi na bilirubin se također mogu naručiti ako imate ili se sumnja da imate hemolitičku anemiju. U tom se slučaju test se naručuje zajedno s drugim testovima koji se koriste za procjenu razgradnje crvenih krvnih zrnaca, kao što su potpuna krvna slika, broj retikulocita, haptoglobin, direktni antiglobulinski test (DAT) i laktat dehidrogenaza (LD, LDH).

Odrasli i djeca

Ukupni bilirubin, koji je uglavnom nekonjugiran (indirektni) bilirubin, može se povećati kada:

• Postoji neobičan broj crvenih krvnih zrnaca koji se razgrađuju i uništavaju (npr. hemolitička ili perniciozna anemija, reakcija transfuzije krvi i dr.);
• Jetra ne može preraditi bilirubin (kada osoba ima bolesti jetre, poput ciroze ili nasljednih problema);
• Imate relativno uobičajeno nasljedno stanje koje se naziva Gilbertov sindrom, zbog niskog nivoa enzima koji proizvodi konjugirani bilirubin.

Ako je konjugirani (direktni) bilirubin povišen više od nekonjugiranog (indirektnog) bilirubina, obično postoji problem povezan sa smanjenom eliminacijom bilirubina od strane ćelija jetre.

Neka stanja koja mogu uzrokovati ovo uključuju:

• Virusni hepatitis (hepatitis A, hepatitis B, hepatitis C);
• Reakcije na lijekove;
• Alkoholnu bolest jetre.

Kada je konjugirani (direktni) bilirubin povišen više od nekonjugiranog (indirektnog) bilirubina, onda je jetra u stanju preraditi bilirubin, ali postoji začepljenje žučnih kanala. To se može dogoditi u slučaju:

• Žučnog kamenca prisutnog u žučnim kanalima;
• Tumora;
• Ožiljaka žučnih kanala.

Rijetki nasljedni poremećaji koji uzrokuju abnormalni metabolizam bilirubina, poput Rotorovog, Dubin-Johnsonovog i Crigler-Najjarovog sindroma, također mogu uzrokovati povećane nivoe bilirubina.

Niski nivoi bilirubina općenito ne zabrinjavaju i ne prate se.

Novorođenčad

Povećani ukupni i nekonjugirani nivo bilirubina relativno su česti kod novorođenčadi u prvih nekoliko dana nakon rođenja. Ovaj nalaz naziva se “fiziološka žutica novorođenčeta” i javlja se, jer jetra novorođenčeta još nije dovoljno zrela za preradu bilirubina. Obično je fiziološka žutica novorođenčeta privremena i nestaje u roku od nekoliko dana do dvije sedmice.

Međutim, ako je nivo bilirubina kritično visok ili se brzo povećava, doktor će dijagnosticirati uzrok, kako bi se moglo započeti odgovarajuće liječenje što je prije moguće.

Povećan nivo bilirubina može biti posljedica ubrzane razgradnje crvenih krvnih zrnaca zbog:

• Nekompatibilnost krvne grupe između majke i njenog novorođenčeta, uzrokujući hemolitičku bolest novorođenčeta (HDN);
• Određene urođene infekcije;
• Nedostatka kisika (hipoksija);
• Bolesti koje mogu utjecati na jetru.

U većini ovih stanja povećava se samo nekonjugirani (indirektni) bilirubin.

Da, testiranje bilirubina uključeno je kao dio uobičajenih testova urinskim trakicama koji se koriste u rutinskoj analizi urina.

Bilirubin se normalno ne nalazi u urinu. Međutim, konjugirani bilirubin je topiv u vodi i može se ukloniti iz tijela urinom ako ne može proći u žuč. Ako se bilirubin otkrije u urinu, to obično znači da su Vam jetra ili žučni kanali blokirani ili imate hepatitis ili neki drugi oblik oštećenja jetre. U tim slučajevima, bilirubin se može otkriti u urinu u ranoj fazi bolesti.

Da, nekoliko nasljednih hroničnih stanja mogu povećati nivo bilirubina u krvi:

• Gilbertov sindrom;
• Dubin-Johnsonov sindrom;
• Rotorov sindrom;
• Crigler-Najjarov sindrom.

Prva tri su obično blaga, hronična stanja koja se mogu pogoršati pod određenim uvjetima, ali općenito ne uzrokuju značajne zdravstvene probleme. Na primjer, Gilbertov sindrom je vrlo čest; otprilike 1 od 6 osoba ima ovu genetsku abnormalnost, ali obično ljudi s Gilbertovim sindromom nemaju povišeni bilirubin. Crigler-Najjarov sindrom je najozbiljnije naslijeđeno stanje na popisu; ovaj poremećaj je relativno rijedak, a neki ljudi od njega mogu i umrijeti.

Liječenje ovisi o uzroku žutice. Kod novorođenčadi, fototerapija (posebna svjetlosna terapija), transfuzija izmjene krvi i/ili određeni lijekovi mogu se koristiti za smanjenje razine bilirubina.

Za osobe koje imaju Gilbert, Rotor i Dubin-Johnsonovog sindroma obično nije potrebno liječenje. Crigler-Najjarov sindrom može reagirati na određene enzimske terapije ili može zahtijevati transplantaciju jetre.

Žutica uzrokovana opstrukcijom često se rješava operacijom. Žutica uzrokovana cirozom je posljedica dugotrajnog oštećenja jetre i ne reagira dobro na bilo koju vrstu terapije osim transplantacije jetre.

Iako nekonjugirani bilirubin može biti toksičan za razvoj mozga kod novorođenčadi (do 2-4 sedmice starosti), on ne predstavlja istu prijetnju za stariju djecu i odrasle.

U starije djece i odraslih „krvno-moždanska barijera“ je razvijenija i sprječava da se bilirubin iz krvi prebaci u mozak i utječe na moždane stanice. Ipak, povišeni bilirubin snažno pokazuje da postoji zdravstveno stanje koje se mora procijeniti i liječiti.

Koncentracije bilirubina imaju tendenciju da budu nešto veće kod muškaraca nego kod žena. Također, naporne vježbe mogu povećati nivo bilirubina.

Lijekovi koji mogu smanjiti ukupni bilirubin uključuju barbiturate, kofein, penicilin i visoke doze salicilata. Lijek Atazanavir povećava nekonjugirani (indirektni) bilirubin.